Hasta diz eklemini kullanırken (yürüme-koşma-çömelme-kalkma-merdiven aktivitesi vb) uyluk ve kaval kemiklerinin eklem yüzeylerinin birbiri üzerinden kaymasını sınırlayan oldukça kuvvetli bir bağ dokusudur.
Eklem yüzeylerinin birbiri üzerinden belli bir orandan daha fazla kayması dizin beklenen aşınma sürecini hızlandırır. Bu sürecin hızlanması kıkırdak dokunun geri dönüşsüz kaybına yol açar. Eklem hareketleri ağrılı ve zorlayıcı bir hal alır.
Hastanın yaşam kalitesi (günlük aktivitesi-spor yapabilme gücü- yürüme şekli ve süresi-istirahat anında ve uykuda ağrı) olumsuz etkilenir. Bahsettiğim süreç halk arasında kireçlenme olarak bilinen süreçtir. Doğru tabiri aşınma olan bu sürecin normal seyrinde 50li yaşlarda semptom vermesi beklenir. Ön çapraz bağ yaralanması geçirmiş olan ve tedavi görmeyen hastaların çok daha erken yaşlarda bu ağrılarla yüz yüze kalacaklarını öngörmek zor değildir. Kıkırdak kaybının artması, eklem ağrıları ve aşınma sürecinin artması beklenenden çok daha erken yaşlarda diz protez gerekliliğini doğurur. Kısacası diz ekleminin ömrü kısalır.
Ön çapraz bağ yaralanmaları genellikle diz ekleminin travmaya maruz kaldığı durumlarda oluşur. Genellikle diz eklemi üzerinde gövdenin dönmesi ile oluşur. Dengesiz düşmeler, diz eklemine alınan direk darbeler, sportif aktivite esnasında ani yön değişimleri, sıçrama sonrası diz üzerine düşme gibi durumlar ön çapraz bağ yaralanmaları için tipik öykülerdir.
Travma anında ani diz ağrısı, diz ekleminden ses gelmesi, dizde şişlik oluşması, travma sonrası hareketlerde zorluk, özellikle merdiven ve yokuş aktivitesi esnasında öne kayma-boşluk-güvensizlik hissi oluşması hastalarda sık görülen şikayetlerdir.
Diğer tüm sorunlarda olduğu gibi ön çapraz bağ yaralanmalarında da en önemli tanı yöntemi; hastanın şikayetlerini ayrıntılı bir şekilde dinleyip fizik muayenesini iyi bir şekilde yapmaktan geçer.
Bu tip yaralanmalara menisküs yırtıkları ve/veya kıkırdak zedelenmeleri de eşlik edebilir. Yaralanmanın net olarak görülmesi için MR görüntüleme altın standarttır.
Tedavi planında hastanın yaşı, ek hastalıkları, aktivite düzeyi, sosyal hayat beklentisi ve ek yaralanma varlığı göz önünde bulundurulmalıdır.
Bu verilerin eşliğinde diz ekleminin sağlığını korumak için çoğu zaman ameliyat gerekliliği doğar.
Kopan ön çapraz bağın yerine hastanın kendi tendonlarından bazıları alınıp artroskopik (kapalı ameliyat yöntemi) olarak ön çapraz bağın yerine yerleştirilir.
Ameliyattan sonrası süreç hastadan hastaya farklılık gösterebildiği gibi ameliyatı yapan ortopedistler arasında da yaklaşım farklılıkları olabilir.
Ön çapraz bağ rekonstrüksiyon ameliyatına ek yapılacak müdahaleler( menisküs tamiri-kıkırdak müdahaleleri) süreci değiştirebilir.
Ameliyatta sadece ön çapraz bağına müdahale edilen hastalarda temel olarak ilk 3 hafta diz kuvvetlendirici egzersizleri uygulanır. Diz üzerine yük verme ve eklem hareket açıklığına müsade edilmesi haftalık olarak belli oranlarda yapılır. Hastanın eklemine tam yük verebilmesi ve tama yakın eklem hareket açıklığına ulaşması 3.hafta civarında beklenir.
3.-6. Haftalar arasında fizyoterapi programları ile günlük hayata hazır hale getirilir.
Copyright @2020 Dr. Celaleddin Bildik